عذاب آل فرعون (قرآن)یکی از اقوامی که دچار عذاب الهی شدند و در آیات قرآن به آنان اشاره شده، آل فرعون بودند. ۱ - عذابهای پنجگانه آل فرعونگرفتارى آل فرعون به عذاب طوفان، هجوم ملخ‌ها، شپش، قورباغه‌ها و آلوده شدن به خون: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ...• فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ آيَاتٍ مُّفَصَّلاَتٍ ...؛و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشكسالی گرفتار كردیم... سپس (بلاها را پشت سرهم بر آنها نازل كردیم) طوفان و ملخ و آفت گیاهی و قورباغه ها و خون را كه نشانه‌هائی از هم جدا بودند بر آنها فرستادیم ....» ۲ - فاصله زمانی بین عذابهانزول هر یک از عذاب‌هاى گوناگون بر آل فرعون با فاصله زمانى معین: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ...• فَأَرْسَلْنَا عَلَيْهِمُ الطُّوفَانَ وَالْجَرَادَ وَالْقُمَّلَ وَالضَّفَادِعَ وَالدَّمَ آيَاتٍ مُّفَصَّلاَتٍ ...؛ و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشكسالی گرفتار كردیم... سپس (بلاها را پشت سرهم بر آنها نازل كردیم) طوفان و ملخ و آفت گیاهی و قورباغه ها و خون را كه نشانه هائی از هم جدا بودند بر آنها فرستادیم ....» «مفصّلات» به معناى جدایى بعضى از بعض دیگران است. ۳ - دعا برای برطرف شدن عذابدرخواست موسی علیه‌السلام از خدا براى برطرف شدن عذاب‌هاى پنجگانه از آل فرعون در پى تقاضاى ایشان از وى و استجابت آن: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ...• وَلَمَّا وَقَعَ عَلَيْهِمُ الرِّجْزُ قَالُواْ يَا مُوسَى ادْعُ لَنَا رَبَّكَ بِمَا عَهِدَ عِندَكَ لَئِن كَشَفْتَ عَنَّا الرِّجْزَ لَنُؤْمِنَنَّ لَكَ ... • فَلَمَّا كَشَفْنَا عَنْهُمُ الرِّجْزَ إِلَى أَجَلٍ هُم بَالِغُوهُ ...؛و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشكسالی گرفتار كردیم... هنگامی كه بلا بر آنها مسلط می‌شد می‌گفتند: ای موسی از خدایت برای ما بخواه به عهدی كه با تو كرده رفتار كند، اگر این بلا را از ما مرتفع سازی قطعا به تو ایمان می‌آوریم ... اما هنگامی كه بلا را پس از مدت معینی كه به آن می‌رسیدند از آنها برمی داشتیم....» با توجّه به این‌كه آل فرعون از موسى علیه‌السلام خواستند و عذاب به طور موقت برطرف شد، روشن مى‌شود كه موسى علیه‌السلام تقاضاى آنها را پذیرفته و دعا كرده و مستجاب هم شده است. ۴ - عذاب با غرق شدنعذاب آل فرعون با غرق شدن در دریا: ۱. «وَإِذْ فَرَقْنَا بِكُمُ الْبَحْرَ فَأَنجَيْنَاكُمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَوْنَ ...؛و (به خاطر بیاورید) هنگامی كه دریا را برای شما شكافتیم و شما را نجات دادیم و فرعونیان را غرق ساختیم....» ۲. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ... وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَونَ ...؛این (درست) به حال فرعونیان می‌ماند... و فرعونیان را غرق كردیم....» ۵ - گرفتاری به عذاب سختگرفتار شدن آل فرعون به عذابى سخت از جانب خدا: ۱. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ ... فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛(عادت آنان در انكار و تحریف حقایق،) همچون عادت آل فرعون ... و خداوند آنها را به (كیفر) گناهانشان گرفت، و خداوند، شدید العقاب است.» ۲. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ ... فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللّهَ قَوِيٌّ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛(حال این گروه مشرکان) همانند حال نزدیكان فرعون است ... خداوند هم آنان را به گناهانشان كیفر داد، خداوند قوی و كیفرش شدید است.» ۳. «... و حاق بال فرعون سوء العذاب• النار یعرضون علیها غدوّا و عشیا و یوم تقوم الساعة أدخلوا ءال فرعون أشدّ العذاب؛ ... و عذابهای شدید بر آل فرعون نازل گردید. عذاب آنها آتش است كه هر صبح و شام بر آن عرضه می‌شوند، و روزی كه قیامت بر پا می‌شود دستور می‌دهد آل فرعون را در سخت ترین عذابها وارد كنید.» ۴. «و لقد جاء ءال فرعون النذر• كذّبوا بایتنا كلّها فأخذنهم أخذ عزیز مقتدر؛ انذارها و هشدارها (یكی پس از دیگری) برای آل فرعون آمد. اما آنها همه آیات ما را تکذیب كردند، و ما آنها را گرفتیم و مجازات كردیم گرفتن شخصی قدرتمند و توانا.» ۶ - عذاب با قحطیعذاب شدن آل فرعون با قحطى و كاهش محصولات: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ وَنَقْصٍ مِّن الثَّمَرَاتِ ...؛و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشکسالی گرفتار كردیم....» ۷ - علت عذاب آل فرعونعوامل عذاب شدن آل فرعون عبارتند از: ۷.۱ - اعمال آل فرعونگرفتار شدن آل فرعون به عذاب الهی، نتیجه اعمال خود آنان: ۱. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛(عادت آنان در انكار و تحریف حقایق،) همچون عادت آل فرعون و كسانی است كه پیش از آنها بودند، آیات ما را تكذیب كردند، و خداوند آنها را به (كیفر) گناهانشان گرفت، و خداوند، شدید العقاب است.» ۲. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ ... فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ ... • ذَلِكَ بِأَنَّ اللّهَ لَمْ يَكُ مُغَيِّرًا نِّعْمَةً أَنْعَمَهَا عَلَى قَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنفُسِهِمْ ...؛ (حال این گروه مشركان) همانند حال نزدیكان فرعون ... خداوند هم آنان را به گناهانشان كیفر داد... این به خاطر آن است كه خداوند هیچ نعمتی را كه به گروهی داده تغییر نمی‌دهد جز آنكه آنها خودشان را تغییر دهند....» ۳. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ ... فَأَهْلَكْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ وَأَغْرَقْنَا آلَ فِرْعَونَ ...؛این (درست) به حال فرعونیان می‌ماند... و ما هم به خاطر گناهانشان آنها را هلاک نمودیم فرعونیان را غرق كردیم....» ۷.۲ - غفلت از آیات الهیغفلت آل فرعون از آیات الهی، سبب نابودى و غرق شدن آنان در دریا: «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ...• فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ؛ و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشكسالی گرفتار كردیم... سرانجام ما از آنها انتقام گرفتیم و آنها را در دریا غرق كردیم زیرا آیات ما را تكذیب كردند و از آن غافل بودند.» ۷.۳ - تکذیب آیات الهیتکذیب آیات الهى از سوى آل‌فرعون، سبب گرفتارى آنان به عذاب: ۱. «كَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَالَّذِينَ مِن قَبْلِهِمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا فَأَخَذَهُمُ اللّهُ بِذُنُوبِهِمْ وَاللّهُ شَدِيدُ الْعِقَابِ؛(عادت آنان در انكار و تحریف حقایق،) همچون عادت آل فرعون و كسانی است كه پیش از آنها بودند، آیات ما را تكذیب كردند، و خداوند آنها را به (كیفر) گناهانشان گرفت، و خداوند، شدید العقاب است.» ۲. «وَلَقَدْ جَاء آلَ فِرْعَوْنَ النُّذُرُ • كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا كُلِّهَا فَأَخَذْنَاهُمْ أَخْذَ عَزِيزٍ مُّقْتَدِرٍ؛ انذارها و هشدارها (یكی پس از دیگری) برای آل فرعون آمد. اما آنها همه آیات ما را تكذیب كردند، و ما آنها را گرفتیم و مجازات كردیم گرفتن شخصی قدرتمند و توانا.» ۳. «وَلَقَدْ أَخَذْنَا آلَ فِرْعَونَ بِالسِّنِينَ ...• فَانتَقَمْنَا مِنْهُمْ فَأَغْرَقْنَاهُمْ فِي الْيَمِّ بِأَنَّهُمْ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا وَكَانُواْ عَنْهَا غَافِلِينَ؛ و ما نزدیكان فرعون (و قوم او) را به خشكسالی گرفتار كردیم... سرانجام ما از آنها انتقام گرفتیم و آنها را در دریا غرق كردیم زیرا آیات ما را تكذیب كردند و از آن غافل بودند.» ۸ - پانویس
۹ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱، ص۳۸۳، برگرفته از مقاله «عذاب آل فرعون». |